|
1.1.4 Lijstgevels
's Lands Zeemagazijn aan het Kattenburgerplein, ook Admiraliteits Magazijn genaamd, werd 1656 te Amsterdam opgetrokken onder leiding van stadsbouwmeester Daniël Stalpaert (zie wiki).
Voorbeeld van een klassieke lijstgevel met fronton.
Kloveniersburgwal 95. Dit dubbele huis uit 1642 werd ontworpen door Philip Vingboons voor Joan Poppen (1617-1654). Het Huis Joan Poppen (of "het Poppenhuis") heet eigenlijk De Gulden Steur.
De zandstenen lijstgevel in Hollands classicisme is het eerste voorbeeld van een Palladiaanse gevel bij een woonhuis van Philip Vingboons. De gevel wordt gedomineerd door een kolossale orde
van zes Corinthische pilasters naar Vignola. De vier middelste pilasters dragen een groot driehoekig fronton. Meer documentatie op bma
Huis Bambeeck, Kloveniersburgwal 77, eveneens van Philips Vingboons, gebouwd ±1650.
Keizersgracht 672 - 674, patriciërshuis in 1671-1672 gebouwd voor Jeremias van Raey, een Vlaamse koopman. De tweelinghuizen staan nog altijd bekend als de Van Raey-huizen. Architect is Adriaan Dortsman.
Op de gezamenlijke lijstgevels staan op de attiek vier Grieks/Romeinse goden: de godin van de oorlog Pallas Athena / Minerva, de god van de oorlog Ares / Mars, de god van het vuur Hephaistos / Vulcan, en de godin van de aarde Dementer / Ceres.
Nu museum van Loon.
Verhoogde lijstgevels (±1700-±1775)
Damrak 85. Voorbeeld van een (topgevelachtige) verhoogde lijstgevel (± 1700 - ± 1775): Dit overgangstype van klokgevel naar lijstgevel heeft een topgevelachtige middenverhoging.
Voor het sluiten van gewone, enkele huizen is een topgevel nodig, omdat de nok van het huis loodrecht op de gracht staat. Bij de verhoogde lijstgevel wordt de kroonlijst omhoog gebogen om het puntdak aan het oog te onttrekken of
om ruimte te maken voor een vlieringluik.
In de 18de eeuw is dit geveltype zeer populair en komt in een grote variëteit voor, in de eerste helft van de 18de eeuw in de Lodewijk XIV-, in het derde kwart van deze eeuw in de Lodewijk XV-stijl
(amsterdamsebinnenstad.nl)
Reguliersgracht 34
Herengracht 166 (Soli Deo Gloria, ±1725)
Nieuwe synagoge (1752) aan het Jonas Daniël Meijerplein . Tegenwoordig Joods historisch museum, zie wikipedia.
Herengracht 360
Keizersgracht 192
In het Frans classicisme en de daardoor beïnvloede Duitse bouwkunst van de achttiende eeuw werden veel zware attieken gebruikt zonder afsluitende kroonlijst. In andere gebieden
werden attieken juist luchtiger door het invoegen van balusters. Voorbeelden van deze laatste stijl zijn te vinden op veel Amsterdamse grachtenpanden, vooral uit de achttiende eeuw, waarbij siervazen
en middenpanelen zijn toegevoegd die familiewapens, jaartallen en andere opschriften dragen archipedia-architectenweb
Keizersgracht 209 (De Hoop, ±1738). Het fronton is versierd met schelpvullingen, bladornamenten en andere ornamenten die kenmerkend zijn voor de Hollandse Lodewijk XIV-stijl.
Het standbeeld van 'de hoop' die een anker op haar schouder draagt werd mogelijk vervaardigd door Ignatius van Logteren (1709-1745).
Keizersgracht 244-246, ±1730. Lijstgevel-tweeling in Lodewijk XIV-stijl
Lodewijk XV lijstgevel met twee grotesken
Singel 288, gebouwd in 1758. Uitbundige Lodewijk XV-stijl
Hazenstraat 88, kruising Elandsstraat
Prinsengracht 126.
Verhoogde Lodewijk XV lijstgevel uit ±1755
Rembrandtplein 20
Enkele lijstgevelpanden aan de Keizersgracht (217-225)
Felix Meritis, Keizersgracht 324 (1787-1792), Jacob Otten Husly.
In de periode ±1770-±1800 wordt in Amsterdam de Lodewijk XVI-stijl (Louis Seize) toegepast, hetgeen een terugkeer naar het classicisme betekent: de strakke lijn is terug.
Kenmerken zijn versobering en symmetrie. De uitbundige versieringen verdwijnen en de gevels worden soberder. De rechte kroonlijst, soms met een driehoekig fronton, uitgevoerd in het
vormenapparaat van het classicisme, komt weer in zwang. Detailopnames van Felix Meritis staan op pag 1.1.3
Lijstgevels in Lodewijk XVI-stijl met festoenen in de fries en, rechts, een uiterst sobere kroonlijst met tandlijst, Nieuwezijds Voorburgwal 163-169
Keizersgracht 235
Prins Hendrikkade 122
Nieuwezijds Voorburgwal 49, gewone tandlijstgevel met fronton, Lodewijk XVI stijl
Gewone lijstgevel Lodewijk XVI, Herengracht
Herengracht 479. Kroonlijst op consoles met bladmotieven (beschrijving op amsterdam.nl)
Tussen enkele van die consoles zijn zolderramen geplaatst
Bloemgracht 2-8
Lijstgevel Bloemgracht 4
Lijstgevels en profile
|
|
