1 Gevelvorm en ,-versiering 17e/18e eeuw 1.1 Ontwikkeling en typologie gevelvorm:  1, 2, 3, 4, 5 1.2 Heraldische gevelversiering:  1, 2 1.3 Narratieve gevelversiering 1.3.1 Gevels:  1, 2 1.3.2 Poorten:  1, 2 1.3.3 Deurkalven en uithangtekens 1.4 Gevelstenen:  1, 2, 3, 4, 5 |
- i n d e x - |
Externe links: geschiedenis van Amsterdam amsterdamsepoortjes.nl geschiedenis Oudemanhuispoort uithangtekens (van Lennep en ter Gouw) symbolen en tekens oorsprong symbolen (bovenlichten.net) Grachten van Amsterdam |
|
1.3.2.2 Gevelversiering 17e/18e eeuw - Tekst en symbool - Poorten
De Sint Antoniespoort, gebouwd in 1488, kreeg in de 17e eeuw een nieuwe functie, een vroeg voorbeeld van herbestemming: de Sint Antoniespoort werd in 1617-1618 tot waag verbouwd door het binnenplein, de ruimte tussen de voor- en hoofdpoort, te overdekken.
Deze nieuwe waag moest de Waag op de Dam, die inmiddels te klein was geworden, ontlasten. In de bovenverdiepingen werden enige gilden gehuisvest, namelijk die der smeden, schilders, metselaars en chirurgijns. Iedere gilde had zijn eigen ingang:
de poortjes rondom het gebouw. Boven de poortjes zijn de emblemen van de gilden nog te zien
Boven het poortje van de metselaars is beeldhouwwerk van Hendrick de Keyser aangebracht Gevelsteen met de vermelding van de legging van de eerste steen, op 28 april 1488 Let op de metselaarssymbolen ( het X teken) In 1690-1691 kreeg de Waag zijn huidige vorm door de bouw van een grote koepelvormige ruimte, bekroond door een middentoren Oude Kerk, oudste nog bestaande gebouw van Amsterdam, Oudekerksplein: Oude Kerk
Karthuizerhofje (Huys-zitten-weduwen-hofe), Karthuizersstraat 89-171. De opdracht tot bouw kwam van de Huiszittenmeesters, vooraanstaande kooplieden die 'huiszittende armen' ondersteunden met turf,
levensmiddelen en soms huisvesting. Aan de straatzijde hebben de huizen witte drooglatten (amsterdamsehofjes).
Binnen het hofje boven de toegangspoort het Amsterdamse koggeschip, het grootste handelsvoertuig in de middeleeuwen Zie ook Amsterdaminbeeld - heraldiek
Gasthuispoort (1736), Oudezijds Achterburgwal hoek Grimburgwal. Aan het Oude Mannen- en Vrouwenhuis grensde vroeger het Sint Pietersgasthuis waarvan dit de poort is. Het complex is in 1913 vervangen door het
gebouwencomplex van het Binnengasthuis. De Gasthuispoort is een poort van bak- en natuursteen, waarboven een monumentale beeldengroep rust. In het midden van de groep prijkt het wapen van Amsterdam met de keizerskroon.
Ditmaal ontbreken de leeuwen, maar wordt het wapen geflankeerd door een half liggende en zich kennelijk ziek voelende oude man en een oude vrouw. Onder het wapen staat vermeld: Gast-Huys. Het beeldhouwwerk is in 1736 door
Jan van Logteren gemaakt (amsterdamsepoortjes.nl)
De doorgang van de oudemanhuispoort van de Oudezijds Achterburgwal naar de Kloveniersburgwal, dateert ongeveer uit 1601. ( geschiedenis Oudemanhuispoort )
Kloveniersburgwal zijde Pieter de Hooghstraat Oost-Indisch Huis, 1606, Hendrick de Keyser Toegangspoort Oost-Indisch Huis
Oudezijds Voorburgwal naast 290. Poortje De Brakke Grond (vóór 1624). Dit natuurstenen rondboogpoortje vermeldt onder een gebogen en gebroken fronton met een bol in het midden tussen de leeuwenmaskers
in het fries in moderne letters: De Brakke Grond. Daaronder links en rechts van een groter leeuwenmasker als sluitsteen, het jaartal 1624. Het poortje heeft een merkwaardige opbouw en is uniek in het stadsbeeld.
De pilasters bestaan uit twee geheel ongelijke helften, gedeeld door aan elke kant een geliefd toegepast motief rond 1600, het gevleugelde engelenkopje, hier gestileerd. Het bovendeel van de pilasters is
gecanneleerd met gootvormige groeven, de onderkant heeft panelen, onderbroken door een band die over het profiel heen loopt, een interessante opbouw van een fraai renaissancepoortje. De vermelding van het
jaartal 1624 hoeft niet te betekenen dat het poortje werkelijk uit 1624 dateert, het zou ouder kunnen zijn en uit de werkplaats van Hendrick de Keyser kunnen komen.
Bron: amsterdamsepoortjes.nl
De Bank van Lening of de Lommerd (1614), Enge Lombardsteeg 4 Lommerdpoortje op Oudezijds Voorburgwal 304 Spinhuissteeg 1, de Spinhuispoort (1645). Het Spinhuis is in 1645 gebouwd, nadat het vroegere pand, een in 1597 verbouwd gedeelte van een klooster, in 1643 door brand was verwoest.
In het Spinhuis werden o.a. bedelaressen en prostituees tewerk gesteld. In 1782 verhuisde de instelling naar het Nieuwe Werkhuis aan de tegenwoordige Roetersstraat. Men nam toen ook het reliëf van
het poortje met een aan Hendrick de Keyser toegeschreven beeldhouwwerk mee. Het reliëf stelt de geseling van twee vrouwen voor, erboven staat het jaartal 1645 en eronder de verzen van Hooft:
schrik niet ik wreek geen quaat maar dwing tot goet straf is myn hand maar lieflyk myn gemoet Westerkerkhofpoort Kloveniersburgwal 84 Het poortgebouw van het Amsterdamse Algemeen Rijks Entrepotdok. Bouw 1828-'30 naar ontwerp van J. de Greef in de strenge en sobere variant van het neoclassicisme die met neo-Grec wordt aangeduid
Haarlemmerpoort of Willemspoort aan het Haarlemmerplein. Hoogstwaarschijnlijk van de hand van B. de Greef. De poort werd geopend op 27 november 1840 (een dag vóór de inhuldiging van koning Willem II, vandaar de officiële naam) waarvan nog een inscriptie aan de binnenzijde getuigt.
|
|
Beknopte indeling: 1.Gevelversiering 17e/18e eeuw:  1, 2, 3, 4 2.Stadsgezichten oud Amsterdam:  1, 2, 3, 4 3.Villa's 19e/20ste eeuw:  1, 2, 3, 4, 5, 6 4.Amsterdamse School:  1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 5.Eigen aardigheden:  1, 2, 3, 4 6.Parken:  1, 2, 3, 4 7.Architortuur:  1, 2 8.Postmodernisme:  1, 2, 3, 4, 5 9.Amsterdam Noord:  1, 2 |
naar boven
vervolg:  1.3.3 Deurkalven en uithangtekens |
Externe links: Amsterdam startpagina stadsarchief Amsterdam bureau monumenten & archeologie beeldbank Amsterdam archipedia-architectuurencyclopedie arcam architectuurgids de ckplus monumenten-site vrienden van de A'damse binnenstad stichting Bonas |