Burgerweeshuis Sint Luciensteeg 27
Beknopte geschiedenis:
ca. 1400 tot 1580: ontstaan en de uitbreiding van het St.-Lucienklooster en het Oudemannenhuis waarvan tot aan de vernieuwing in 1967 nog een deel bewaard bleef.
1580: in de zes huisjes aan de St.-Luciensteeg worden de kloosterzusters ondergebracht en de wezen betrekken het klooster betrekken.
1631: het weeshuis krijgt ook de beschikking over het vroegere Oudemannenhuis.
Van alles wat er tussen 1580 en 1617 tot stand kwam bestaat nu nog slechts de grote poort aan de Kalverstraat uit 1581, een klein poortje uit 1598, en een fragment van de brouwerij uit 1606.
1680: herbouw van de bouwvallige vleugel aan de Voorburgwal. De gebouwen aan de daarbij aansluitende keukenplaats werden in 1732 herbouwd. Verder werden nagenoeg alle huizen rond het weeshuis vernieuwd.
De grote poort aan de Kalverstraat uit 1581. Om het gebouw aan de Kalverstraatzijde herkenbaar te maken als weeshuis werd een grote poort gemaakt.
De beeldhouwer Joost Jansz. Bilhamer (1541-1590) kreeg hiervoor de opdracht. Hij bracht ook een reliëf boven de poort aan (zie foto). De tekst boven de poort,
toegeschreven aan Joost van den Vondel luidt: Wy Groeien vast in tal en last. Ons tweede Vaders klagen/Ay ga niet voort door dese poort, Of helpt een luttel dragen.
Sinds 1975 is het Amsterdams Historisch Museum (thans Amsterdam Museum) gehuisvest in dit gebouw ( Burgerweeshuis wikipedia).
 Inkt op papier, Gerrit Lamberts, 1818.
Het vers onder het reliëf boven de wezenpoort in de Kalverstraat werd waarschijnlijk aangebracht tijdens de grote verbouwing van het tehuis in 1634. Het Burgerweeshuis moest uitbreiden,
omdat het bijna letterlijk uit zijn voegen groeide. De pest had een zware tol geëist onder de bevolking en epidemieën in de jaren 1602, 1617 en 1622-1628 waren direct voelbaar geweest in de bevolkingsaantallen van het tehuis.
Om deze reden hadden de regenten regelmatig de toelatingseisen verscherpt; ouders moesten langer poorter zijn geweest en de minimum- en maximumleeftijd voor opname als wees werden resp. verhoogd en verlaagd. In de jaren 1622-1628
werd het aantal burgerwezen bijna verdubbeld, schattingen lopen van ca. 500 tot ca. 900 kinderen. In 1632 werd het voormalige Oudemannenhuis, gelegen tussen de Kalverstraat en het klooster, aan het Burgerweeshuis toegevoegd.
Dit werd het jongensdeel. Van de poort aan de Kalverstraat tot aan dit nieuwe Jongenshuis werd een galerij gebouwd, vermoedelijk naar ontwerp van Pieter de Keyser, de stadsbouwmeester.
Twee jaar later, in 1634, vond de grootste verbouwing plaats. De regenten van het weeshuis kregen een deftige regentenkamer, met een eigen ingang in de poort bij de Sint Luciënsteeg.
De middeleeuwse kloostergangen werden afgebroken. Hiervoor in de plaats kwamen drie, waarschijnlijk door Jacob van Campen ontworpen, classicistische gebouwen.
De binnenplaats die zo ontstond heet sindsdien de meisjesbinnenplaats. Alleen het oostelijke pand, dat grensde aan de Begijnensloot, bleef bewaard.
Hier kwam het door Hendrick de Keyser ontworpen kinderhuis, waar de kinderen van 4 tot 10/12 jaar woonden. In 1744 werd ook deze gevel vervangen en opnieuw opgetrokken in dezelfde stijl als de gevels van 1634.
Zo ontstond een bijzondere architectonische eenheid, die tot op heden het uiterlijk van het gebouwencomplex bepaalt
( Burgerweeshuis wikipedia). |
|
